In moderne auto's is verwarming een vanzelfsprekendheid, maar niet elke auto heeft hetzelfde systeem. De meeste auto's met een verbrandingsmotor maken voor de verwarming van het interieur gebruik van restwarmte van de motor. De koelvloeistof wordt warm als de motor draait en via een warmtewisselaar achter het dashboard wordt die warmte benut om van buiten instromende lucht te verwarmen.
Bij hybride en volledig elektrische auto's gaat het anders. Omdat beperkt of helemaal geen sprake is van een warme verbrandingsmotor, is een alternatieve verwarming nodig. Denk aan elektrische kachelelementen of een warmtepomp. Die eerste werkt als een soort föhn: een metalen element wordt heet en lucht wordt erlangs geleid. Een warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht en verwarmt zo het interieur energiezuinig. In koude klimaten wordt soms een extra elektrische bijverwarming toegepast, vaak bekend onder merknamen als PTC-heater of High Voltage Heater. Bij volledig elektrische auto’s levert de tractiebatterij dan de stroom om het interieur te verwarmen. Dat gaat ten koste van je rijbereik, maar de auto is wel snel comfortabel warm.
Zodra je de temperatuurknop omhoog draait, wordt warme lucht uit het verwarmingssysteem via de ventilatieroosters het interieur ingeblazen. Bij auto’s met verbrandingsmotoren stroomt de warme koelvloeistof door een kleine radiateur (de warmtewisselaar) in het dashboard. Een ventilator blaast lucht langs deze warmtebron. Die lucht komt warm het interieur in.
Bij elektrische auto's werkt dit proces anders. Daar is meestal geen warme koelvloeistof beschikbaar. In plaats daarvan zetten PTC-verwarmingselementen of warmtepompen elektriciteit om in warmte. Die warmte wordt via ventilatiekanalen verspreid. Sommige moderne systemen combineren meerdere technieken voor een optimaal rendement, zoals stoel- en stuurverwarming als alternatief voor luchtverwarming.
Een niet of slecht werkende autoverwarming kan frustrerend zijn. De oorzaak varieert per type auto en verwarmingssysteem. Bij auto’s met een verbrandingsmotor is een veelvoorkomende boosdoener een lage koelvloeistofstand. Zonder voldoende koelvloeistof is er simpelweg te weinig warme vloeistof beschikbaar om het interieur op te warmen.
Een defecte thermostaat is een andere veelvoorkomende oorzaak. Als deze blijft hangen in de open stand, wordt de motor en dus de koelvloeistof niet warm genoeg, met als gevolg dat de verwarming ook lauw blijft. Werkt de kachelventilator niet, dan hoor je de blower niet aanslaan. Dat kan wijzen op een kapot relais, zekering of zelfs een defecte ventilatormotor.
In elektrische auto's kan een kapot PTC-element of een fout in de hoogspanningsregeling ervoor zorgen dat er geen verwarming is. Ook softwareproblemen kunnen roet in het eten gooien, zeker bij moderne modellen met complexe klimaatregelingen.
Er zijn een paar dingen die je zélf kunt proberen voordat je naar de garage rijdt. Controleer eerst het koelvloeistofniveau. Zit het onder het minimum, dan kan dat de oorzaak zijn. Vul alleen bij met het juiste type koelvloeistof en doe dit als de motor koud is. Let op: als het reservoir leeg was, is er mogelijk een lek. Dan moet je alsnog naar een garage.
Een andere stap is het resetten van het klimaatregelsysteem. Zet het contact uit, wacht tien seconden en zet het opnieuw aan. Werkt de blower weer? Dan was het mogelijk een tijdelijke softwarebug.
Als de ventilator helemaal niets meer doet, kun je het zekeringenkastje checken. In het instructieboekje vind je welk relais of welke zekering bij het verwarmingssysteem hoort. Vervang een zekering nooit zomaar voor een exemplaar met hogere waarde. Dat kan gevaarlijk zijn.
Bij elektrische auto’s kun je via het infotainmentscherm controleren of de voorverwarming geactiveerd is. Soms is die per ongeluk uitgeschakeld of staat er een timer ingesteld. Ook de laadstatus is van invloed: bij sommige auto's werkt voorverwarming alleen als de auto is aangesloten op een laadpunt.
Wanneer je merkt dat je koelvloeistofniveau steeds zakt, kan er sprake zijn van een lek in het koelsysteem. Dat moet professioneel worden opgespoord met druktesten. Laat dat over aan de garage. Ook het vervangen van een thermostaat of een kapotte warmtewisselaar is specialistisch werk dat je niet zelf moet proberen. Het dashboard moet vaak gedeeltelijk worden gedemonteerd om erbij te kunnen.
Bij elektrische auto's is het extra belangrijk om niet zelf aan hoogspanningscomponenten te sleutelen. Een PTC-element of High Voltage Heater staat onder hoge spanning en vereist speciaal gereedschap en opleiding. Vertrouw hier op de merkdealer of EV-specialist.
Heb je een oudere auto en werkt de kachelventilator slechts op de hoogste stand? Dan kan de kachelweerstand defect zijn. Die zit vaak op een lastige plek en moet nauwkeurig worden vervangen. Ook dat is werk voor de professional.
Een goed werkende verwarming is meer dan alleen comfort. Het is ook een veiligheidsvoorziening. Zonder warme lucht op de ruiten kun je die niet goed ontwasemen. Zeker bij kou en regen beslaan de ruiten aan de binnenkant razendsnel, wat gevaarlijke situaties oplevert. Ook speelt verwarming een rol voor comfort. Als je verkrampt van de kou rijdt, reageren je spieren trager en neemt je concentratie af. Zeker bij lange ritten is dat een serieus probleem.
Bij elektrische auto's helpt een werkend verwarmingssysteem ook om de batterij op temperatuur te houden. De meeste EV’s verwarmen de accu bij koude omstandigheden. Als het systeem uitvalt, kan de actieradius bij lage buitentemperaturen sterk afnemen.
De voordelen van autoverwarming spreken voor zichzelf. Comfort, veiligheid, doeltreffende ontwaseming en betere prestaties van systemen in koude omstandigheden. Toch zijn er ook nadelen. In elektrische auto’s verbruikt verwarming relatief veel stroom, wat de actieradius beperkt. Vooral traditionele verwarmingselementen zijn energieverslinders. Warmtepompen zijn zuiniger, maar minder krachtig bij temperaturen ver onder nul.
Slijtage is ook een aspect waarmee je rekening moet houden, zeker bij wat oudere auto’s. Ventilatormotoren, thermostaten en kleppen gaan met de tijd kapot. Vooral bij auto’s ouder dan tien jaar is dat geen uitzondering. En wie vaak korte stukjes rijdt, merkt dat de motor onvoldoende tijd krijgt om warm te worden, wat de werking van de verwarming nadelig beïnvloedt.
Autoverwarming is relatief laat geïntroduceerd. Honderd jaar geleden hadden auto’s nog geen verwarming. Dan moest je je warm houden met een deken of een bontjas. Pas in de jaren dertig van de vorige eeuw verschenen de eerste auto’s met een verwarmingssysteem, zoals de Ford Model A met optionele ‘hot air heater’, waarbij lucht werd geleid langs het uitlaatspruitstuk om het interieur op te warmen. Ook auto’s met een luchtgekoelde motor, zoals de VW Kever en de Citroën 2CV hadden een dergelijke verwarming.
Echte verwarmingssystemen op basis van koelvloeistof verschenen pas na de Tweede Wereldoorlog. In de jaren vijftig en zestig werd het standaard in middenklassers. Tegenwoordig is verwarming veelal geïntegreerd in slimme klimaatregelsystemen, met zones, sensoren en app-bediening. Niet alleen stoelen, ook stuurwielen en hoofdsteunen zijn verwarmbaar. Een wereld van verschil met de tijd waarin je kranten onder je jas moest stoppen om warm te blijven.
