Een dubbele koppeling is letterlijk wat het woord zegt: twee koppelingen in één transmissiehuis. In plaats van één koppeling die de aandrijving onderbreekt tijdens het schakelen, heeft een dubbele koppeling automaat er twee die elkaar afwisselen. De ene koppeling bedient de even versnellingen (2, 4, 6), de andere de oneven versnellingen (1, 3, 5, eventueel 7 of R). Daardoor kan de versnellingsbak als het ware vooruitdenken: als je in de derde versnelling rijdt, staat de vierde alvast klaar. Schakelen gaat zo vrijwel zonder onderbreking in de aandrijving. Dit type versnellingsbak wordt internationaal vaak aangeduid als DCT (dual clutch transmission), dual clutch automatic transmission, of dual transmission clutch. In het Nederlands noemen we het een transmissie of versnellingsbak met dubbele koppeling.
De populariteit van de dual clutch transmission DCT begon ooit in de autosport. Daar was en is schakelsnelheid essentieel. Dankzij de dubbele koppeling kon een coureur sneller opschakelen zonder verlies van trekkracht. De techniek werd daarna verder ontwikkeld voor gebruik in straatauto’s. Eerst in sportieve modellen, later ook in compacte auto’s, SUV’s en uiteindelijk zelfs bestelwagens.
Een van de eerste merken die de dual clutch transmission auto’s naar het grote publiek bracht, was Volkswagen met de DSG-versnellingsbak. Inmiddels gebruiken vrijwel alle grote merken hun eigen variant. Denk aan Steptronic transmissie met dubbele koppeling bij BMW, EDC bij Renault of Powershift bij Ford.
Een automatische transmissie met dubbele koppeling werkt wezenlijk anders dan een traditionele automaat. Klassieke automaten gebruiken een koppelomvormer die soepeler, maar vaak trager schakelt. Bij een automaat met dubbele koppeling worden de overgangen juist razendsnel gemaakt dankzij de parallel geschakelde koppelingen. Je merkt dat in de praktijk vooral bij sportief rijgedrag: de motor houdt meer toeren vast en de schakelmomenten zijn nauwelijks voelbaar.
Ook ten opzichte van een CVT (continu variabele transmissie) voelt een DCT veel directer aan. Een CVT laat de motor constant in hetzelfde toerental draaien, terwijl een dual clutch automatic transmission echt tussen versnellingen schakelt, wat prettiger aanvoelt voor wie een dynamisch rijgedrag waardeert.
Een belangrijk technisch verschil binnen DCT-systemen is of ze gebruikmaken van droge of natte koppelingen. Droge koppelingen werken zonder oliekoeling en zijn lichter, maar minder bestand tegen hitte en slijtage. Ze worden vaak toegepast in kleinere auto’s met minder koppel. Natte koppelingen draaien in een oliebad, waardoor ze beter bestand zijn tegen belasting en warmte. Daardoor zijn ze duurzamer, maar ook zwaarder. Voor wie regelmatig met een caravan rijdt of de auto intensief belast, is een dual clutch transmission DCT met natte koppeling vaak de betere keuze. De slijtage is lager en de aandrijflijn blijft stabieler onder druk.
Een dubbele koppeling automaat biedt het beste van twee werelden. Enerzijds het gemak van een automaat: geen koppeling bedienen, niet handmatig schakelen. Anderzijds het directe gevoel van een handgeschakelde versnellingsbak. Zeker in sportieve auto’s draagt dat bij aan een levendige rijervaring.
Een bijkomend voordeel is dat een bijvoorbeeld 7-traps automaat met dubbele koppeling vaak zuiniger is dan een traditionele automaat. Omdat er meer versnellingen zijn en daarnaast ook sneller en efficiënter geschakeld wordt, blijft het motortoerental laag. Vooral op lange snelwegritten is dat merkbaar. Bovendien zijn DCT’s lichter dan klassieke automaten met een koppelomvormer, wat verder bijdraagt aan de efficiëntie.
Een dual clutch automatic transmission komt het best tot zijn recht in auto’s met een sportief karakter, vanwege de directe gasrespons en snelle schakelmomenten. Maar ook in meer alledaagse auto’s zie je de techniek terug. Zo leveren merken als Kia, Skoda, Mercedes-Benz en BMW hun compacte modellen vaak met een 7-traps automaat met dubbele koppeling. BMW noemt dat bijvoorbeeld een Steptronic transmissie met dubbele koppeling.
Hoewel de techniek veel voordelen heeft, is een dual clutch transmission auto niet voor iedereen perfect. In stadsverkeer of bij file rijden kan het schakelgedrag schokkerig aanvoelen. Vooral bij de vroegere generaties DCT’s was het optrekken bij lage snelheid soms wat onrustig. Dat komt doordat de versnellingsbak letterlijk de koppeling moet laten opkomen – net als bij een handbak. Dat gaat niet altijd vloeiend, zeker als de software wat conservatiever is afgesteld.
Ook vraagt een dubbelekoppelingversnellingsbak om goed onderhoud. Op tijd olie verversen is nog meer dan anders essentieel. De ene fabrikant schrijft verversing voor om de 60.000 km, de andere pas bij 120.000 km. Maar gebeurt dit niet, dan slijten onderdelen sneller of kunnen schakelproblemen ontstaan.
De betrouwbaarheid van een dubbele koppeling automaat is sterk afhankelijk van het gebruik én onderhoud. Wie zijn DCT regelmatig laat onderhouden, tijdig de olie laat verversen en de auto niet zwaar overbelast, zal er jarenlang probleemloos mee kunnen rijden. Problemen ontstaan vaak bij verwaarloosd onderhoud of zwaar gebruik in stadsverkeer of op heuvelachtig terrein. Sommige fabrikanten – zoals Volkswagen met de bekende DSG – hebben in het verleden updates moeten uitvoeren aan de software of zelfs mechanische onderdelen moeten vervangen. Maar de meeste moderne dual clutch transmission auto’s zijn inmiddels behoorlijk volwassen geworden.
Onderhoud aan een transmissie met dubbele koppeling is doorgaans iets duurder dan bij een handgeschakelde bak, maar goedkoper dan bij een conventionele automaat met koppelomvormer. Het vervangen van de olie kost enkele honderden euro’s. Gaat de koppeling zelf stuk, dan kunnen de kosten oplopen, vooral bij natte systemen waarbij ook de oliekoeling moet worden gedemonteerd.
Voor een reparatie of revisie van een DCT-systeem moet je denken aan bedragen van 1.000 tot 3.000 euro, afhankelijk van merk, type en complexiteit. Bij een gebruikte auto met DCT is het dus belangrijk om de onderhoudshistorie goed te controleren.
Ja, vrijwel alle auto’s met een dual clutch automatic transmission hebben ook een handmatige schakelstand. Je kunt dan schakelen via de pook of met flippers aan het stuur. Het systeem blijft wel elektronisch begrensd: je kunt niet opschakelen als het toerental te laag is of terugschakelen als dat schade kan veroorzaken. Maar het geeft wel meer betrokkenheid, zeker op bochtige wegen of bij sportief rijden.
