Lada

In de tijd dat de ontwikkeling van de auto in veel landen voor economische vooruitgang zorgde, was men in Rusland minder enthousiast met het omarmen van de nieuwe technologie. Dit lag niet aan de bevolking zelf, maar aan het feit dat het reusachtige land een communistische koers voer in plaats van een kapitalistische. De weerstand van de overheid tegen het toonbeeld van het westerse economische systeem was zelfs zo groot, dat particulier autobezit in de Sovjet-Unie tot in de jaren vijftig verboden was. Er werden wel auto's gemaakt, maar dit betrof vooral vrachtwagens en andere voertuigen die bestemd waren voor industrieel en militair gebruik. In de jaren zestig nam de behoefte aan goede personenauto's in het land toe. Daarop begon de overheid een samenwerking met het Italiaanse bedrijf Fiat. Bij Toljatti bouwde men aan de oever van de Wolga-rivier vanaf 1967 de fabriek AvtoVAZ, en Fiat gaf zijn 124-model in licentie aan de kersverse autoproducent. De Fiat 124 werd in 1967 auto van het jaar in West-Europa, maar AvtoVAZ maakte geen exacte kopie ervan. De VAZ 2101 kreeg andere remmen, een hogere wielophanging en een zwaarder chassis.

Van VAZ 2101 via Zjigoeli naar Lada

Het duurde enige tijd voordat de nieuw gebouwde productiehal in gebruik kon worden genomen, maar in 1970 was de eerste VAZ 2101 gereed. Dat jaar werden er zo'n 22.000 exemplaren van de compacte sedan gemaakt. In de Sovjet-Unie werd de auto omgedoopt tot Zjigoeli, genoemd naar het laaggebergte bij de stad Toljatti en de AvtoVAZ-fabriek. Voor de export van het model koos men echter voor de op internationaal vlak eenvoudiger te onthouden naam Lada. Deze naam werd ingezonden in het kader van een wedstrijd van een autoblad om een pakkend alias te bedenken voor de modellen die voor het buitenland bestemd waren. Op verzoek van Fiat exporteerde AvtoVAZ het voertuig in de eerste jaren niet naar markten waar de Fiat 124 werd verkocht. Medio 1974 nam de Italiaanse autobouwer de 124 echter uit productie en kreeg de Russische kopie vrij spel. Tegen die tijd werden jaarlijks honderdduizenden Lada's geproduceerd, terwijl het totale verkoopaantal in 1974 was gestegen tot anderhalf miljoen. Ondertussen kwamen ook de VAZ 2102 en de VAZ 2103 uit, die verbeterde versies van de 2101 waren. Later volgde de krachtigere 21011 en de 2106. Het recentste bouwjaar voor een 2101 als tweedehands auto is 1988.

Uitbreiding van modellengamma

Terwijl de nationale en internationale verkoop van de diverse op de Fiat 124 gebaseerde Lada's in de miljoenen liep, werd in 1977 een nieuwe auto gepresenteerd. Dit was een terreinwagen, die de benaming Niva kreeg en als driedeurs werd uitgegeven. Het model wordt nog steeds gebouwd, en heeft sinds zijn introductie geen al te ingrijpende wijzigingen ondergaan. Het grootste verschil is dat de auto vanaf 1994 beschikbaar kwam als vijfdeurs met een langere wielbasis, en als driedeurs pick-up. Door zijn sobere ontwerp was de terreinwagen destijds niet al te prijzig, zodat de Niva ook paste in het kleinere budget. In ons land wordt de auto sinds 2010 niet meer geleverd, maar het is voor de Nederlandse geïnteresseerde wel mogelijk om deze Lada tweedehands aan te schaffen. Andere modellen van het merk die als occasion kunnen worden gevonden zijn de 110, de 111 en de 112. De middenklassers werden tussen 1995 en 2009 gemaakt, en zijn vanaf eind jaren negentig in beperkte aantallen verkrijgbaar geweest in Nederland. De van 1985 tot 2013 gebouwde hatchback Samara heeft eveneens in de Nederlandse showrooms gestaan. Er kwam in 1991 ook een sedanversie van het model uit. Deze kreeg de naam Diva.

Nieuwere Lada tweedehands auto

De export van nieuwe Lada-auto's naar Nederland werd in 2011 gestopt. Dit gebeurde vanwege dalende verkoopcijfers, maar ook omdat veel van de modellen niet voldeden aan de strengere Nederlandse wetgeving rond CO2-uitstoot. Een van de latere types van het merk dat hier uitkwam, was de Kalina. Deze sinds november 2004 als hatchback, sedan en stationwagon geproduceerde auto werd hier leverbaar vanaf eind 2006. De verkoopaantallen bleven weliswaar beperkt, maar toch kan de auto in meerdere carrosserievormen als tweedehands worden gevonden. In 2010 werd de vijfdeurs hatchback Priora als voorlopig laatste Lada in Nederland geïmporteerd. Vanwege de CO2-eisen en doordat er niet meer zo veel Lada's werden verkocht, hebben nieuw ontwikkelde modellen als de vijfdeurs sedan, de vierdeurs liftback Granta en de vijf- of zevenzitscombi Largus nooit bij de Nederlandse autodealer gestaan. Medio 2014 kreeg Renault - Nissan een belangrijk aandeel in AvtoVAZ. De het jaar erop uitgebrachte vierdeurs sedan Vesta en de als vijfdeurs hatchback uitgevoerde cross-over Xray vertonen daardoor wel wat gelijkenissen met auto's van het Frans-Japanse concern. Inmiddels is Lada bezig om schonere voertuigen te produceren die de uitstoot van schadelijke deeltjes beperken, en terug te keren in Nederland en België. Tot die tijd moeten de liefhebbers het hebben van de tweedehandsmarkt.